De btw-regelgeving voor medische beroepen is complex. Als arts is het essentieel om goed te begrijpen wanneer je btw moet aanrekenen en wanneer je vrijgesteld bent. Artsen kunnen vaak een beroep doen op de vrijstelling onder artikel 44 en zijn dikwijls ook een kleine onderneming voor btw-doeleinden. Door deze vrijstellingen wordt de btw-procedure sterk vereenvoudigd, maar er zijn toch een aantal belangrijke spelregels die gevolgd moeten worden.
Vrijstelling onder artikel 44 voor therapeutische prestaties
Artikel 44 van het Belgisch btw-wetboek voorziet een vrijstelling voor bepaalde leveringen en diensten die te maken hebben met het maatschappelijk belang. Hier horen ook de medische en paramedische diensten bij die een duidelijk therapeutisch doel hebben. Belangrijk is wel dat het om erkende dienstverleners gaat.
We maken ook een onderscheid tussen therapeutische en niet-therapeutische handelingen.
- Therapeutisch wil zeggen met oog op de diagnose, behandeling of genezing van de ziekten of gezondheidsproblemen. Ook preventieve zorg valt hieronder. Het is aan de medische beroepsbeoefenaar zelf om hierover te oordelen. De btw-administratie vertrekt daarbij van het principe dat je te goeder trouw handelt. Wanneer dit toch in twijfel getrokken wordt, moet je dit kunnen verantwoorden.
- Alle andere handelingen zijn niet-therapeutisch. Vaak gaat dit over esthetische ingrepen, onderzoeken voor rij- of arbeidsgeschiktheid of andere medische attesten, deelname aan klinische studies … Niet-therapeutische handelingen zijn niet vrijgesteld. Hierop moet dus btw betaald worden.
Wanneer je niet uitsluitend therapeutische handelingen verricht ben je een gemengde btw-plichtige: je voert activiteiten uit die zowel btw-plichtig als niet btw-plichtig zijn. Dit vereist een correcte boekhoudkundige scheiding tussen beide soorten omzet.
Vrijstelling voor kleine ondernemingen
Voer je af en toe een niet-therapeutische handeling uit, zoals een medisch attest of een expertise voor een verzekeraar? Dan hoef je meestal niet meteen btw te rekenen, zolang je omzet uit die deze activiteiten onder de €25.000 per jaar blijft.
In dat geval kan je mogelijk gebruikmaken van de vrijstellingsregeling voor kleine ondernemingen. Je krijgt wel een actief btw-nummer, maar je hoeft geen periodieke btw-aangiftes in te dienen. Je hoeft dan ook geen btw aan te rekenen aan je patiënten.
Maar als je een prestatie uitvoert voor een btw-plichtige tegenpartij (zoals een verzekeringsmaatschappij die een onderzoek vraagt), dan moet je wel een factuur opmaken. Op die factuur zet je duidelijk de vermelding: “Kleine onderneming onderworpen aan de vrijstellingsregeling van belasting. Btw niet toepasselijk.” Bovendien dient deze factuur in een B2B-context vanaf 1/1/2026 via het Peppol-netwerk verzonden te worden.
Let op: De drempel voor de vrijstellingsregeling voor kleine ondernemingen (€25.000 exclusief btw) is ruimer dan enkel de klassieke niet-therapeutische prestaties.
We geven hieronder enkele voorbeelden (niet-limitatief):
Telt mee voor de €25.000-drempel
| Activiteit | Toelichting |
| Niet-therapeutische medische prestaties | Rijgeschiktheidsonderzoeken, expertises voor verzekeraars, attesten |
| Verhuur praktijkruimte aan collega-artsen | Zowel bemeubeld als onbemeubeld |
| Deelname aan farmaceutische studies | Vergoeding voor klinische studies in opdracht van farmabedrijven |
| Consultancy, voordrachten, lesopdrachten buiten erkende instellingen | Medisch advies aan organisaties, spreken op congressen, privé-workshops |
Telt niet mee voor de €25.000-drempel
| Activiteit | Toelichting |
| Therapeutische prestaties | Consultaties, behandelingen, preventieve zorg onder artikel 44 |
| Lesgeven via erkende onderwijsinstellingen | Universiteiten, erkende nascholingsorganisaties |
| Bijkomstige verhuur | Sporadische verhuur van tweede verblijf zonder link met artsenactiviteit ( & zonder lening op het pand) |
| Bijkomstige financiële of verzekeringshandelingen | Sporadisch, zonder vergoeding of structureel karakter |
In de toekomst zal de drempel ook gerapporteerd moeten worden. Het is dus belangrijk hier een goed zicht op te hebben.
Klantenlisting: aandacht voor het bijhouden van de correcte btw-nummers
Ook bij een vrijstelling voor kleine ondernemingen is een klantenlisting van toepassing. Dit is een overzicht van klanten waarvoor je meer dan €250 omzet had in een kalenderjaar. Deze klantenlisting moet je voor 31 maart van het volgende jaar indienen. Is er geen enkele klant die op deze listing moet, dan dien je normaal een nihil-listing in.
Artsen kunnen hier ook vaak een uitzondering op krijgen. Een klantenlisting is namelijk niet nodig in het geval dat:
- De onderneming valt onder de vrijstellingsregeling voor kleine ondernemingen
EN - De klantenlisting is een nihil-listing
Let wel op: het btw-nummer van de opdrachtgever is hier relevant. Niet zozeer van de patiënt die u onderzoekt (uw individuele patiënt is doorgaans zelf niet btw-plichtig).
Enkele voorbeelden:
| Situatie | Voor rekening / in opdracht van | Btw-nummer |
|---|---|---|
| Expertise voor de verzekering | Verzekeringsmaatschappij | Nummer van de verzekeraar |
| Arbeids- of rijgeschiktheidsonderzoek | Werkgever | Nummer van de werkgever |
| Deelname aan farmaceutische studie | Farmabedrijf | Nummer van het farmabedrijf |
| Consultancyopdracht voor ziekenhuisgroep | Ziekenhuis of koepelorganisatie | Nummer van de instelling |
Om de drempel van €250 kijkt u naar alle niet-therapeutische transacties uitgevoerd gedurende het kalenderjaar voor éénzelfde btw-nummer (dit kunnen dus verschillende onderzoeken zijn van minder dan €250 per onderzoek die samen aanleiding geven tot een overschrijding van de drempel).
Intracommunautaire aankopen en diensten: drempel van €11.200 en bijzondere aangifte
Artsen kopen steeds vaker software, medisch materiaal of diensten aan bij leveranciers in andere EU-lidstaten. De btw-regels voor deze aankopen verschillen naargelang het type transactie: goederen of diensten.
Intracommunautaire aankopen van goederen
Voor goederen (zoals medisch materiaal, boeken, apparatuur) geldt een drempel van €11.200 per kalenderjaar:
- Onder de drempel (€11.200):
- Je mag buitenlandse btw betalen
- Geen bijzondere aangifte nodig
- Je deelt je btw-nummer niet mee aan de leverancier
- Boven de drempel (€11.200) of zodra je je btw-nummer meedeelt:
- Je moet een bijzondere btw-aangifte indienen
- Je betaalt Belgische btw op de aankoop
- Je moet dit blijven doen tot 2 jaar na de overschrijding
Voorbeeld: Je koopt medisch materiaal in Nederland voor €6.000 en later een ECG-toestel in Frankrijk voor €6.000. Je overschrijdt de drempel. Vanaf dan moet je alle EU-goederen via bijzondere aangifte aangeven en Belgische btw betalen.
Intracommunautaire diensten: altijd bijzondere aangifte
Voor diensten geldt geen drempel: vanaf de eerste aankoop moet je een bijzondere btw-aangifte indienen, op voorwaarde dat je je btw-nummer meedeelt aan de leverancier.
Denk hierbij aan digitale diensten zoals medische software of online agenda’s, educatieve diensten zoals webinars of bijscholing, IT-diensten voor de website, vertaalwerk, …
- Je betaalt Belgische btw (21%) via de bijzondere aangifte
- De dienstverlener rekent geen buitenlandse btw aan
- Je moet dit correct verwerken in je boekhouding
Belangrijk: dit geldt vanaf de eerste aankoop, ongeacht het bedrag. Er is geen €11.200-drempel voor diensten. Als je je btw-nummer niet meedeelt, ben je eigenlijk niet in orde: je moet het verplicht meedelen en de btw correct aangeven via de bijzondere aangifte.
Tip voor artsen: zodra je je btw-nummer meedeelt aan een buitenlandse dienstverlener, moet je een bijzondere aangifte indienen. Dit geldt ook als je onder de vrijstellingsregeling valt.
Praktisch
- Wij zorgen ervoor dat onze klanten in de juiste regelgeving qua btw terecht komen en doen de nodige aanvragen. Daar hoeven ons klanten dus niet hun hoofd over te breken. Daarvoor is het wel belangrijk om een duidelijk beeld te hebben van de therapeutische- en niet therapeutische omzet. Zorg dus voor een duidelijke scheiding van uw therapeutische- en niet-therapeutische omzet.
- Laat je btw-statuut regelmatig herbekijken, zeker bij groeiende nevenactiviteiten.
- We herinneren onze klanten aan de klantenlisting en dienen deze voor hen in op basis van hun input.
- Zelf kan je best goed bijhouden voor welke klanten je een factuur moest opmaken. Zo kan je op het einde van het jaar eenvoudig bepalen welke partijen op de listing moeten.
- Vanaf 1/1/2026 moet u mogelijk dus ook de facturen met Peppol versturen binnen een B2B-context.
Extra informatie
Link naar artikel 44
Link naar circulaire 2021/C/114
Lijst met niet-limitatieve opsomming van ingrepen en behandeling met een therapeutisch doel zoals in circulaire 2021/C/114
Deze lijst bevat een niet-limitatieve opsomming van ingrepen en behandelingen met een therapeutisch doel die de diagnose, de behandeling of de genezing van ziekten of gezondheidsproblemen, dan wel de bescherming, het behoud of het herstel van de gezondheid van de mens hoofdzakelijk tot doel hebben. De aandacht wordt erop gevestigd dat voor de toepassing van de medische vrijstelling er uiteraard ook moet voldaan zijn aan het personeel toepassingsgebied (zie punt 4):
– preventiemaatregelen zoals vaccinatie, immunisering en testen (screening)
– medisch handelen in verband met vruchtbaarheid (bv. oncofreezing of fertiliteitspreservatie) en zwangerschap
– plastische chirurgie met een therapeutisch doel (met uitzondering van louter esthetische ingrepen)
– periodieke medische controle door de behandelende arts
– het afnemen van bloed of andere lichaamssubstanties voor het testen op virussen, infecties of andere ziekten naar aanleiding van een jaarlijks medische controle op verzoek van de patiënt of de behandelende arts
– het afgeven van een verklaring van medische geschiktheid, bijvoorbeeld geschiktheid om te reizen, wanneer die dienst hoofdzakelijk tot doel heeft de gezondheid van de betrokkene te beschermen. Zoals bijvoorbeeld de opstelling van een verklaring omtrent de fysieke geschiktheid om ten opzichte van derden te verklaren dat iemands gezondheidstoestand noopt tot beperking van bepaalde activiteiten, of eist dat deze onder bijzondere voorwaarden worden verricht. Wordt hier niet bedoeld een medisch onderzoek voor het krijgen van een rijgeschiktheidsattest of een medisch attest voor piloten
– een professioneel begeleid trainingsprogramma of geïndividualiseerd bewegingsplan, dat rekening houdt met aanwezige risicofactoren en pathologie (het betreft onder meer mensen met diabetes of een verhoogd risico op diabetes, overgewicht of obesitas, lichamelijke deconditionering en inactieve of sedentaire levensstijl, cardiovasculaire risicofactoren). Dit kan zowel individueel als in groep gebeuren, op voorwaarde dat binnen die behandeling steeds rekening wordt gehouden met aanwezige risicofactoren en pathologie van iedere individuele persoon
– groepstrainingen op voorwaarde dat binnen die behandeling rekening wordt gehouden met aanwezige risicofactoren en pathologie van iedere individuele persoon
– rookstopbegeleiding
– het bleken van de tanden of het plaatsen van facetten in geval van verkleuringen van tanden of tandbederf als gevolg van kanker/chemotherapie of het gebruik van bepaalde geneesmiddelen gedurende zekere tijd
– de diensten van de hoofdarts en van de arts-diensthoofd die verantwoordelijk zijn voor de goede gang van zaken in het medisch departement resp. de verschillende diensten van het medisch departement in een ziekenhuis (ongeacht of deze diensten worden verricht door een zelfstandige ziekenhuisarts of een artsenvennootschap)
– de diensten van een arts en een verpleegkundige die verantwoordelijk zijn voor de ziekenhuishygiëne-ziekenhuisinfectiebeheersing; de diensten van een coördinerend en raadgevend arts in woonzorgcentra en de coördinerende verpleegkundigen in de thuiszorg; de diensten van een MZG arts die administratieve, medische en verpleegkundige gegevens ter beschikking moet stellen van de FOD Volksgezondheid
– het opstellen van een medisch verslag met het oog op een tegemoetkoming van de ziekteverzekering in het kader van een bepaalde toekomstige therapeutische behandeling van de patiënt
– het uitvoeren van medische voetzorg door podologen en medische pedicuren bij risicopatiënten (bijvoorbeeld diabetici of reumapatiënten) of in geval van specifieke huid- en nagelaandoeningen
– het verstrekken van individueel voedingsadvies aan een kankerpatiënt in het kader van zijn behandeling.
Deze lijst bevat een niet-limitatieve opsomming van handelingen die betrekking hebben op ingrepen en behandelingen zonder therapeutisch doel:
– groepstrainingen gegeven door een kinesitherapeut bestaande in het geven van gymnastiek of fitness zoals het optreden als sportinstructeur in een sportschool
– groepsbehandelingen, tenzij binnen die behandeling rekening wordt gehouden met aanwezige risicofactoren en pathologie van iedere individuele persoon
– een algemene voedingsbegeleidingsdienst verricht door een gecertificeerde en gemachtigde deskundige die er alleen op gericht is het algemene welzijn of het uiterlijk te verbeteren en niet bepaalde ziekten te voorkomen respectievelijk therapeutisch te behandelen (Concl. adv.-gen. J. Kokott van 22.10.2020, C-581/19, Frenetikexito – Unipessoal Lda.) (desgevallend is de vrijstelling bedoeld in artikel 44, § 2, 5°, van het Btw-Wetboek van toepassing voor zover voldaan is aan de in dat gestelde voorwaarden)
– het bleken van de tanden of het plaatsen van facetten ingegeven door een zuiver cosmetische wens, namelijk mooie, witte en egale tanden
– het uitvoeren van een esthetische voetverzorging
– de thuiszorgprestaties die door verpleegkundigen worden verricht bij een patiënt na de hospitalisatie voor een met btw belaste niet-therapeutische ingreep of behandeling (tenzij de nazorg kadert in de behandeling van complicaties die opgetreden zijn n.a.v. ingrepen of behandelingen met een louter niet-therapeutisch karakter)
– het maken van zogenaamde pretecho’s, dit zijn niet-medische echo’s waarbij vooral de nadruk gelegd wordt op de fotografie van het ongeboren kind
– meewerken aan onderzoeken in opdracht van de farmaceutische industrie
– een medisch onderzoek voor het krijgen van een rijgeschiktheidsattest of een medisch attest voor piloten
– medische evaluaties van personen met een handicap door een zelfstandige arts met het oog op de toekenning van tegemoetkomingen en parkeerkaarten
– lijkschouwing door een forensisch arts
– het afgeven van medische verklaringen, het verrichten van medische onderzoeken en het opstellen van medische deskundigenrapporten, ter zake van aansprakelijkheid, schaderaming of ter zake van medische beroepsfouten, ten behoeve van personen die een vordering in rechte overwegen of voor de toekenning van een oorlogspensioen of een invaliditeitsuitkering
– het op verzoek van derden verrichten van medisch onderzoek van personen en het afnemen van bloed of andere lichaamssubstanties voor het testen op virussen, infecties of andere ziekten, in het kader van het sluiten van een levensverzekering of van een hypothecair krediet aangezien die handelingen tot doel hebben de verzekeraar te informeren
– het verrichten van medisch onderzoek van personen door een preventieadviseur-arbeidsarts
– handelingen verricht door erkende klinisch psychologen in het kader van de uitbating van huwelijksbureaus
– handelingen door bedrijfspsychologen in verband met arbeidspsychologie en met betrekking tot aanwerving (evaluatie, selectie, integratie …), arbeidsprestaties, beroepsziekten, werkgroepen (regels, conflicten …), personeelsbeheer (motivatie, management …), werkintegratie en – re-integratie … (zie evenwel de diensten die worden verricht onder de voorwaarden die zijn vereist voor de toepassing van artikel 44, § 2, 2°, van het Btw-Wetboek)
– algemeen onderzoek naar de kwaliteit van de gezondheidszorg (ook indien opgelegd door de overheid)
– de activiteiten bestaande uit de controlegeneeskunde die worden uitgevoerd door artsen met als doel om in opdracht van werkgevers de arbeidsongeschiktheid van werknemers te controleren
– de door de (para)medische beroepsbeoefenaars gegeven voordrachten en/of workshops, de door hen verrichte handelingen in het kader van school- of universitair onderwijs of in het kader van beroepsopleiding (desgevallend is de vrijstelling bedoeld in artikel 44, § 2, 4° of 8°, van het Btw-Wetboek van toepassing voor zover voldaan is aan de in dat artikel gestelde voorwaarden).